Żółciak siarkowy

Żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus) to pospolicie spotykany, intensywnie żółty grzyb rosnący już od maja na drewnie drzew liściastych (bardzo rzadko iglastych). Przez wielu grzybiarzy lubiany i poszukiwany, ale nie każdemu smakuje. Wiadomo – to rzecz gustu😉 Ja akurat za żółciakiem nie przepadam (jem ze 2 razy w sezonie), ale zawsze niecierpliwie się za nim rozglądam, bo pojawia się jeszcze przed rozpoczęciem „właściwej” części sezonu grzybowego, przed wczesnymi borowikami takimi, jak krasnoborowik ceglastopory, borowik usiatkowany czy borowik sosnowy. Do tego piękną wiosną, kiedy życie znowu nabiera kolorów i smaków😉 Drzewa obsypane młodymi listkami, a wśród nich czasem żółty żółciak. Co za uczta dla oczu!

Gdzie i na jakich drzewach rośnie żółciak siarkowy?

Ja spotykam głównie na dębach albo robiniach (zwanych potocznie akacjami), widziałam też na jakimś  drzewie owocowym oraz na cisie. Żólciak rośnie jednak na wielu gatunkach drzew: również na wierzbach, jesionach, brzozach, topolach, drzewach owocowych. Najczęściej atakuje jeszcze żywe drzewa, ostatecznie powodując u nich groźną chorobę – brunatną (czerwoną) zgniliznę. Obrasta też martwe kłody czy pnie.

Łatwiej go spotkać na skraju lasu, w parku, sadzie, a nawet przy ruchliwej ulicy niż w środku lasu (chociaż też jak najbardziej się to zdarza). Celujcie w miejsca ze starymi drzewami liściastymi.

Kiedy rośnie żółciak siarkowy?

Najłatwiej go namierzyć w maju i czerwcu, wtedy ma szczyt owocowania, ale spokojnie do spotkania także później w sezonie. 2022 był w żółciaki siarkowe wyjątkowo obfity! Ostatnie zdjęcia żółciaka mam z sierpnia, ale niewykluczone, że widziałam je i później.

Jak wygląda żółciak siarkowy?

Najpierw jak coś by się wylało z drzewa, coś co po chwili zastyga, potem formuje się w okrągławe kształty, a następnie przekształca w wachlarzowate, dachówkowato poukładane (jeden nad drugim) kapelusze, o nieregularnym, powyginanym, falistym brzegu. Owocniki żółciaka są generalnie duże, a poszczególne jego kapelusze grube. Miąższ miękki i soczysty, o serowatej konsystencji (u surowych) lub konsystencji coś między tofu a mięsem kurczaka (np. w sznyclach; nie bez powodu grzyba zwie się też potocznie kurczakiem z lasu – po ang. chicken of the woods), i tylko takie nadają się do jedzenia. Potem twardnieją, robią się łykowate i ich kolor blaknie.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Co można zrobić z żółciaka?

Chociażby mielone, sznycle, frytki, marynaty. Zobacz mój przepis na mielone z żółciaka siarkowego:

Czy żółciaka trzeba obgotować przed dalszym przyrządzaniem?

Źródła podają przeważnie, że trzeba, najczęściej, że przez co najmniej 15 min, ale widziałam też info, że wystarczy sparzyć przez 2 minuty¹ oraz takie, że wymagane jest gotowanie przez dobre pół godziny.

Szczerze? Niejednokrotnie wstępnie nie obgotowywałam i nic mi się nie stało (choć absolutnie nikogo do tej metody nie próbuję przekonać, tym bardziej, że ponoć wygotowanie – i to im dłuższe, tym lepiej, eliminuje nieprzyjemny zapach żółciaka, bo grzyb ten – umówmy się – ładnie nie pachnie).

Łukasz Łuczaj, polski etnobotanik i etnomykolog podaje u siebie na blogu zabawną historię, jak to na jednych z jego warsztatów kilkoro kursantów zjadło całkiem surowego żółciaka i też się nikomu nic nie stało²😉

ALE…

Opisano również przypadki, kiedy niektóre osoby przez lata jadły ten gatunek grzyba, nie doświadczając żadnych efektów ubocznych, ale zatrucia wystąpiły u przyjaciół lub krewnych, którzy próbowali go po raz pierwszy. Często objawy te wynikały ze zjedzenia surowego lub niedogotowanego żółciaka, niektóre przypadki zatrucia mogły mieć także związek z gatunkiem drzewa, które było gospodarzem grzyba, np. grzyby rosnące na eukaliptusie mogą być toksyczne ³.

I wreszcie przechodzimy do chyba najbardziej nurtującego pytania na temat żółciaka siarkowego, a mianowicie:

Czy można jeść żółciaka siarkowego z robinii (potocznie akacji)?

To pytanie pojawia się co roku na różnych grzybowych grupach wraz z nadejściem sezonu na żółciaki. Ja nie jadłam żółciaka z robinii, ale wielu moich znajomych, dobrych grzybiarzy, jadło i nigdy im się nic nie stało. Nie znalazłam żadnych wiarygodnych, naukowo udowodnionych informacji o tym, że żółciak siarkowy z robinii może być trujący.

ZA TO…

Podejrzewa się, że żółciaki rosnące na cisach są trujące, nie zostało to jednak udowodnione⁴.

ORAZ

[…] niektóre przypadki zatrucia mogły mieć także związek z gatunkiem drzewa, które było gospodarzem grzyba, np. grzyby rosnące na eukaliptusie mogą być toksyczne⁵.

Proszę pamiętać, nikogo nie namawiam do jedzenia nieobgotowanych ani rosnących na robinii (czy też na eukaliptusie :D) żółciaków siarkowych! Każdy ma inny organizm, inną przemianę materii, inną tolerancję na różne pokarmy.

Żółciak siarkowy jest zdrowy

O ile dla drzewa zasiedlenie przez żółciaka siarkowego oznacza prędzej czy później wyrok śmierci, dla ludzi żółciak może być cennym uzupełnieniem diety.

[…] młode owocniki żółciaka siarkowego wykazują szereg właściwości bioaktywnych: antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, immunomodulujące, przeciwnowotworowe i przeciwcukrzycowe⁶.

Żródła:

• ¹ Andrzej Szczepkowski, Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników, (tu do pobrania PDF)
• ² Blog Łukasza Łuczaja
• ³ Marcin Szymański, Marta Kolendowicz, Arkadiusz Szymański, Badania wyciągów z owocników grzyba Laetiporus sulphureus (Bull.)
• ⁴ Wikipedia
• ⁵ Marcin Szymański, Marta Kolendowicz, Arkadiusz Szymański, Badania wyciągów z owocników grzyba Laetiporus sulphureus (Bull.)
• ⁶ Marcin Szymański, Marta Kolendowicz, Arkadiusz Szymański, Skład chemiczny i aktywność biologiczna Laetiporus sulphureus (Bull.)
• oraz grzyby.pl